“މަޒުމޫނު”މިއީ ދިވެހިބަހުގެ ބަސްފޮތުގައި އޮތް ދިވެހި ލަފުޒެކެވެ. އެ ލަފުޒުގެ އަސްލަކީ ޕާސިއަން ބަސްކަމުގައި ބައެއް ލިޔުންތެރިން ލިޔެފައިހުރެއެވެ. އަނެއް ބަޔަކު އެއީ ފާރިސީބަހުގެ ލަފުޒެއްކަމާއި ޢަރަބިބަހުގެ ލަފުޒެއްކަމުގައިވެސް ލިޔެފައި ހުރެއެވެ. އެހެނަސް މި ލަފުޒު ” مضمون” އަކީ މިއަދު ދިވެހި ބަހުގެ އެތައް ދިމާއެއްގައި ބޭނުންކުރާ، ދިވެހިބަހުގެތެރެއަށް ވަދެ ދިވެހިވެފައިވާ ލަފުޒެކެވެ. އަޅުގަނޑުގެ މި ލިޔުމަށް މަޢުލޫމާތު އެއްކޮށްލުމަށް އުރުދޫ ބަހުގެ ބަހަވީ ފޮތްތައް ބަލައިލީމާ އެނގުނުކަމަކީ ” مضمون” މި ލަފުޒުގެ މާނަ ފުންކަމާއި ގިނަކަމެވެ.

” مضمون” މި ލަފުޒުން ކުރެވޭ އެއް މާނައަކީ ބަޔާންއެވެ. އެހެން މާނަތަކަކީ ޖުމުލަ، ލަފުޒުގެ އެކުލެވުމާއި ގެތުން، މަޢުލޫމާތާއި ޢިލްމު އަދި ހާމަކުރުންއެވެ. ޖުމުލަކޮށް މި ލަފުޒުން ބުނެދެނީ “ސުރުޚީ” ކަމުގައިވެސް ހާމަކޮށްފައިވެއެވެ. ކޮންމެ ގޮތެއްވިޔަސް މި މާނަތަކުން އެނގެނީ ލިޔުމެއް ލިޔެފިނަމަ މަޒުމޫނުގެ ބައިގައި ހިމެނޭކަމެވެ. ވީމާ އޮޅުންފިލުވައިދޭން ލިޔުނަސް ބަޔާންކޮށްދޭން ލިޔުނަސް ކިޔައިދީ ބަހުސްކުރަން ލިޔުނަސް މަޒުމޫނުގެ ބައިގައި ހިމެނެއެވެ. އަޅުގަނޑުގެ މި ލިޔުމުގެ ބޭނުމަކީ މިއިން ކޮންމެ ބާވަތެއްގެ ލިޔުމެއް ލިޔުނަސް އަވަސްކޮށް ތައްޔާރުވެ ލިޔެވިދާނޭ ލަފައެއް ދިނުމެވެ.

މަޒުމޫނެއް ލިޔުމަށް ފިކުރެއް ތިލަކުރެވިއްޖެނަމަ އެ ފިކުރު ވާނީ ސުރުޚީއެއްގެ ދަށުގައެވެ. ނުވަތަ މައުޟޫޢެއްގެ ދަށުގައެވެ. އެހެންވީމާ މަޒުމޫނެއް ލިޔުމަށް، ނޫނީ ލިޔުމެއް ލިޔުމަށް ޖެހިއްޖެ ހިނދެއްގައި އަންނަނިވި ކަންކަން ކޮށްލުން ބުއްދިވެރިއެވެ. އެއީ އަވަސް މަގަކުން ހެޔޮ މިނެއްގެ ލިޔުމެއްލިޔުމަށް ފަސޭހައަކަށެވެ.

1. ސުރުޚީއިން ބުނެދޭ ފިކުރު ހޯދާށެވެ. މިސާލަކަށް “އިންސާނީ ދުނިޔޭގެ ދެމެހެއްޓުމަށް ކުރާ މަސައްކަތްތަކުގައި ވަލުގެ ބޭނުންހިފުމުގައި ސަމާލުވަމާ!” މި ސުރުޚީއަށް ވިސްނާށެވެ. މާނައިގެން ވަށައިގެން ވަނީ އިންސާނާ ދުނިޔޭގައި އުޅެންޖެހޭނޭކަމާއި އެ ތަނުގައި ބިންވާކަމާއި އެ ބިމުގައި ޖަންގަލި ނުވަތަ ވާ އޮންނަކަމެވެ. އެ ވަލުގެ ބޭނުން އިންސާނާއަށް ޖެހޭނޭކަމެވެ. ވީމަ އެ ބޭނުން ހިފާއިރު އެއްފަހަރާ ވާ ބޭނުންކޮށް އަވަދިކުރާނީތޯ ނޫނީ ބޭނުންވާ މިނަށް. އެ ވަލުގެ އުމުރު ދެމިދަހެން ބޭނުންހިފާނީތޯ ބުނެދޭބުނެދިނުމެވެ.
2. ދެވަނައަށް ތިބާ ލިޔަން އުޅޭ ލިޔުމުގެ ބާވަތަކުން ނުވަތަ ދިގުމިނަކަށް ވިސްނައި ޖުމުލަ ބުނެދިނުންތަކުން މައިގަނޑު 3 ނުވަތަ 4 ނުކުތާ ވިސްނައިލާނީއެވެ. މިސާލަކަށް “1” ގައި ބުނި ސުރުޚީއަށް ވިސްނައިލާނަމަ މައިގަނޑު އެއްވާހަކައަކީ ނޭވާ ލުމަށް ބޭނުންވާ އޮކްސިޖަން ވަލުގެ ހެދި ފޯދިފައިވާ ގަސްތަކުން ހިފޭކަމާއި އެ ގަސްތައް ކަނޑައި ހުސްވެއްޖެނަމަ އެއަށް  ބަދަލުތަކެއް އަންނާނޭކަމާއި ދިރިއުޅުމަށް ދަތިވެދާނޭކަމެވެ. ވީމާ މިއީ ސުރުޚީއިން ތިލަކުރާ އެއްވާހަކައެވެ. މީގެ އިތުރަށް ޢިމާރާތްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ލަކުޑި ހޯދަނީ ވަލުންކަމާއި އެ ވާ ނެތި ދާވަރަކަށް ލަކުޑިލިބުން ދަތިވެ ތުރާ ކުރިމަތިވާނޭކަމެވެ. ތިންވަނަ މައިގަނޑަކަށް، ވާތަކުގެ ދިރުން މަރުވެ ފަނާވަމުން ދާ މިންވަރު އެއް ދުވަހުން އަނެއް ދުވަހަށް އިތުރުވާތީ ދުނިޔޭގެ ޖަމިއްޔާތަކުން އެކަން ފާހަގަކޮށް ހާމަކުރާ ހާމަކުރުމަށް ވިސްނަންޖެހިފައިވާ ވާހަކަ ދެއްކިދާނެއެވެ. ހަތަރުވަނައަށް ޠޫފާންތައް އިތުރުވުމާއި ވާވަލުން ލިބޭ ޙިމާޔަތާއި ޠޫފާންތަކާ ގުޅުވައިގެން ވިސްނަންޖެހިފައިވާ ވާހަކަތައް ނެގިދާނެއެވެ. އަދި ކާނާއާއި ބޭސްވެރިކަން އިތުރުވުމުގައި ވަލުގެ ބޭނުންތެރިކަމުގެ ވާހަކަ ފަސްވަނަ މައިގަނޑު ވާހަކައަކަށް ތިލަކުރެވިދާނެއެވެ.
3. ނަގައިފައިވާ ސުރުޚީ އާންމުންނަށް މުހިންމުވާކަމާއި ފާހަގަކުރި ވާހަކަތައް ޤަބޫލުކުރުވަން ހަދާނޭގޮތުގެ ޚިޔާލާއި އެހީ ޖަމާކުރާށެވެ. ނުވަތަ ވިސްނުމަށް ގެންނާށެވެ.
4. މައިގަނޑު ވާހަކަތަކުގެ އަލީގައި ފެށުމެއް ލިޔެ މައިގަނޑު ވާހަކަތައް އޮޅުންފިލުވައިދޭން ހެޔޮ އޮނިގަނޑެއް ފަރުމާކުރާށެވެ. ދެން އެ އޮނިގަނޑާ އެއްގޮތަށް، ނުކުތާތައް ތަރުތީބުކޮށް ކޮންމެ ވާހަކައަކަށްފަހު ދޭނޭ މެސެޖެއް، ސަމާލުކަމަށް ގެންނާނޭ ކަމެއް ޚިޔާރުކޮށް ކަނޑައަޅާށެވެ.
5. ލިޔުމުގެ ބަސްމަގު މުއްސަނދިކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވިދާނޭ ހަރު ބުނުން، ޢިލްމީ ކޯޓޭޝަންތައް، ދިރާސާތަކުގެ ނިންމުންތައް ވަކިކޮށްލާށެވެ.
6. މަޒުމޫނު، ނުވަތަ ލިޔުން ލިޔަން ފަށާށެވެ. ރޭވި ބައިތަކުގެ ބޭރުން ކުއްލި ކުއްލިއަށް އަންނަ ޚިޔާލުތައް އިތުރުކުރަން ނުވިސްނާށެވެ. ލިޔުން ހުއްޓުމެއް ނެތި ލިޔެ ނިންމައިލާށެވެ.
7. މަޒުމޫނޭ ކިޔައިގެން ލިޔާ ލިޔުމެއްވިޔަސް، އެ މާނައިގައި ލިޔާ އޮޅުންފިލުވައިދޭ ލިޔުމެއްވިޔަސް އަދި ރިޕޯޓްގެ ފޭޑި ލިޔުމެއްވިޔަސް އޭގައި މައިގަނޑު 3 ބައި ހިމެނޭނެއެވެ. އެއީ؛ ފެށުން، މައިގަނޑު، ނިންމުންއެވެ. މީގެތެރެއިން މައިގަނޑުގައި އާންމުގޮތެއްގައި 3، ނުވަތަ 5 މައި ނުކުތާ ހިމަނަންވާނެއެވެ. ފެށުމުގައި ތަޢާރަފެއްގެ ބުނުންތައް ހިމަނައި ކިޔުންތެރިންގެ ސަމާލުކަން ހޯދައިފައިވާންވާނެއެވެ. ނިންމުމުގައި، މައިގަނޑުގެ ޚުލާސާއެއް ހިމަނައި ނިންމުމުގެ ވަށާޖެއްސުމުގައި، މެސެޖެއް، އަމުރެއް، ނަސޭހަތެއް، އެދުމެއްފަދަ ބަހެއް ހިމަނާށެވެ.

އިހަށް ދިޔަ މިސާލުގައި ކަނޑައަޅައިފައިވާ ސުރުޚީއަށް ލިޔެފައިވާ މަޒުމޫނެއް މިތަނުގައި މިވަނީއެވެ. ދަށުރޮނގުން ފާހަގަކޮށްފައި އެވަނީ ސުރުޚީގެ ދަށުން ހޯދައި ޖަމާކުރި މައިގަނޑު ފިކުރުތަކެވެ. ނުކުތާތަކެވެ.